Wat maakt geur tot zo’n bijzondere zintuiglijke ervaring?

Geur is een ondergeschoven zintuig. Het visuele is vaak dominant, maar geuren doen veel met het onderbewuste. Ik vind dat dat nog te weinig wordt uitgebuit. Geuren kunnen herinneringen en emoties losmaken, of een ervaring van een plek versterken. Daarnaast kun je geuren ook kunstzinnig inzetten, door een schilderij te vertalen naar een geur. Over kunst heeft iedereen een mening: over geur al helemaal. Dat maakt het ook heel interessant om deze twee met elkaar te verbinden.

Hoe zie je dat kunst en geur elkaar kunnen versterken of aanvullen?

Geur biedt extra verdieping op het kunstwerk. Mensen kijken vaak te vluchtig naar kunst. Als er een geluid- of geurfragment bij staat, staat de bezoeker er iets langer bij stil en leert meer van het werk. Je kan op verschillende manieren naar kunst kijken. Ik kan de compositie van een schilderij naar geur vertalen, zoals een bos bloemen. Daarnaast kan ik ook de bedoeling van de kunstenaar of de setting als uitgangspunt nemen: schilderde de kunstenaar de bos bloemen op zijn zolderkamer of in de openlucht? Tot slot kan je het geschilderde materiaal een geur geven, in dit voorbeeld de geur van bloemen. Het belangrijkste is dat je de essentie pakt van het werk.

In het Stedelijk Museum maakte ik een geur bij Roy Liechtenstein's werk van een vliegtuig dat kogels schiet. Hiervoor heb ik het materiaal als uitgangspunt genomen. Je rook het ijzer van het vliegtuig. Hier voegde ik peper aan toe, om de vurigheid van de kogels te imiteren. De peper prikkelt aan je neus. Bij het ruiken was het echt alsof je langs het vliegtuig liep.

Hoe vertaal je de geur van Almere tot een eindproduct in de expositie thuis?

Voor thuis maak ik geurportretten van de huizen van mensen die in Almere wonen. Je bent niet altijd bewust van de geur in je huis, maar als je weer thuis komt dan ruik je deze geur meteen. Daar zitten interessante verhalen aan vast. De geurportretten zijn vervolgens in de expositie in een woonkamersetting te ruiken, gecombineerd met de huisgeluiden van die plek. Bekijk de video met uitleg van Jorg hieronder of klik hier. 

Hoe maken geuren voor jou een huis tot thuis?

Ik vind de verhalen achter de keuze voor geuren interessant. Ik interviewde een asielzoeker uit Syrië. Toen hij nog als kind in Syrië was, was het vaak te gevaarlijk op straat en kon hij alleen in zijn tuin spelen. Daar was de schutting begroeid met jasmijn. Als hij die nu ruikt, dan denkt hij aan zijn thuis, dat hij in zijn tuin speelt. Zijn geurherinnering aan thuis is niet per se de plek waar hij nu woont, maar wel de plek waar hij zich vroeger op zijn fijnst voelde.

Hoe definieer jij thuis?

Thuis ben ik omgeven door de mensen waar ik van houd. Het belangrijkste op geurgebied daarbij is dat ik zelf invloed heb op hoe het thuis ruikt. Ik vind zoveel geuren lekker en ik wil daar graag zelf sturing aan geven. Een prettige geur zorgt dat ik het extra fijn vind om weer thuis te zijn.